به گزارش خبرنگار انجمن صنفی شزکت های صنعت آب وفاضلاب به نقل از ایرنا، در اسناد اراضی کشاورزی دشت ورامین، علاوه بر سطح زمین، میزان حق‌آبه آن از رودخانه جاجرود ثبت شده و در اصل، ارزش هر زمین، به میزان حق‌آبه آن از رودخانه جاجرود بوده و قیمت‌گذاری اراضی کشاورزی بر اساس میزان آبی است که از طریق کانال و یا چاه‌های آب به آن زمین جاری می‌شود.
بر همین اساس گاه قیمت خرید یک ساعت آب در دشت ورامین در هفته به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان می‌رسد.
کشاورزان شهرستان ورامین سالانه ۸۵۴ هزار و ۷۶۶ تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی به ارزش ۴۵ هزار و ۵۴۳ میلیارد ریال تولید می‌کنند که حفظ و ارتقاء میزان تولید در بخش کشاورزی، وابستگی مستقیم به میزان آب دارد.
پس از احداث سد لتیان و ماملو و تعیین میزان حق‌آبه هر یک از بخش‌های کشاورزی و شرب خانگی، تصور می‌شد که کشاورزی ورامین با نظم گرفتن توزیع آب، از رونق بیشتری برخوردار شود ولی حق‌آبه تعیین شده هیچ گاه به بخش کشاورزی اختصاص پیدا نکرد.
در این زمینه فقط در ماه‌های اولیه فصل بهار که با افزایش میزان ورودی سد همراه می‌شود، آب به سمت دشت ورامین روانه می‌شود که در عمل این آب که با گل و لای همراه است، هیچگاه به کار کشاورزی نمی‌آید.
کمبود آب زراعی باعث شده تا از مجموع ۸۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی دشت ورامین، تنها ۳۸ هزار هکتار آن زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی رود.
آغاز عملیات احداث سد ماملو
عملیات ساختمانی سد ماملو در سال ۱۳۷۹ آغاز و آبگیری اولیه سد در دی ماه ۱۳۸۶ انجام شد اما کار تکمیل تصفیه خانه آن تا به امروز طول کشیده بود.
سد ماملو روی رودخانه جاجرود در محل تلاقی رودخانه دماوند با رودخانه جاجرود احداث شده و مساحت حوضه آبریز آن، یک هزار و ۷۵۰ کیلومتر مریع و متوسط جریان آب آن، سالانه ۲۸۳.۸ میلیون متر مکعب است.
این سد با هدف بهره گیری از ظرفیت حوزه آبریز رودخانه جاجرود و دماوند، مهار سیلاب های حوضه های آبریز، تامین بخشی از آب شرب جنوب تهران و شهرهای مسیر از جمله ورامین، پیشوا، قرچک و پاکدشت و تامین بخشی از آب مورد نیاز صنعت احداث شده است.
در حال حاضر علاوه بر شهر تهران، آب شرب مورد نیاز بخش‌هایی از شهرستان‌های پاکدشت، قرچک، ورامین و پیشوا از سد ماملو تأمین می شود ولی بخش کشاورزی، در عمل از آب این سد بی‌بهره است.
جایگزینی آب جاجرود با پساب تصفیه شده جنوب تهران
با حذف حق‌آبه دشت ورامین از رودخانه جاجرود و سدهای لتیان و ماملو، مسئولان به فکر جایگزینی این حق‌آبه با پساب تصفیه شده جنوب تهران افتادند و انتقال این پساب را در ۲ فاز عملیاتی کردند که در فاز نخست، ۶ مترمکعب آب از طریق کانال روباز به سمت دشت ورامین و شهرستان‌های ورامین و پاکدشت منتقل شد.
تصفیه خانه فاضلاب "فیروز بهرام" یکی از بزرگترین تصفیه‌خانه های فاضلابی کشور و خاورمیانه در مساحتی حدود ۶۰ هکتار است که مناطق ۱، ۲، ۳، ۵، ۶، ۱۰، ۱۱، ۱۷، ۱۸، ۲۱ و ۲۲ و کل منطقه ۹ را زیر پوشش قرار می‌دهد.
این تصفیه خانه از سال ۹۶ در چهار مدول و تونل انتقال فاضلاب، از سال ۹۳ به طول ۱۲ کیلومتربه قطر سه متر به روش مکانیزه از ۳۰ متری جی شروع شد و به سمت بلوار معلم، بزرگراه آزادگان و در نهایت به اراضی روستای فیروز بهرام به تصفیه خانه می‌رسد.
با بهره برداری از این طرح، فاضلاب مناطق غرب و جنوب غرب تهران به تصفیه خانه فیروز بهرام منتقل می‌شود و پس از تصفیه، برای مصارف صنعتی و کشاورزی قابل استفاده است.
اختصاص این حجم از آب هیچگاه نتوانست کمبود آب کشاورزی را جبران کند از این رو، در تاریخ ۲۰ بهمن سال ۹۲، کلنگ اجرای فاز دوم انتقال پساب با استفاده از لوله با حضور وزیر وقت نیرو و استاندار تهران به زمین زده شد پروژه‌ای که پس از هشت سال و به دلیل کمبود منابع مالی و وجود معارضان متعدد، تکمیل نشده است.
این طرح به طول ۳۶ کیلومتر با استفاده از لوله‌های پلی‌اتین ۲ جداره مسلح شده با ورق های فولادی به قطر سه متر انجام می شود که قرار بود با اجرای آن سالانه ۲۸۳ میلیون مترمکعب از پساب تصفیه خانه جنوب تهران به دشت ورامین و ری انتقال یابد.
به گفته محسن معیدی‌نیا مجری این طرح، قرار بود که فاز دوم انتقال پساب تصفیه‌خانه جنوب تهران به دشت ورامین طی ۳۰ ماه به پایان برسد ولی با گذشت هشت سال، هنوز این طرح به اتمام نرسیده است.
فرونشست دشت ورامین حاصل کمبود آب‌های سطحی
ورودی اندک آب از منابع سطحی و کمبود بارش نزولات جوی در سال‌های گذشته باعث شده تا میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی دشت ورامین افزایش چشمگیری پیدا کند و این امر به بروز پدیده مخرب فرونشست در دشت و ایجاد شکاف‌های عمیق که تا نزدیکی راه‌آهن سراسری تهران - مشهد نیز کشیده شده، منجر گردیده است.
مدیرکل مدیریت بحران استان تهران در خصوص فرونشست دشت ورامین در جلسه مدیریت بحران این شهرستان گفت: فرونشست زمین پدیده‌ای است که رخداد آن کنونی نیست بلکه در طول سال‌های گذشته، عوامل بسیاری از جمله برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی، باعث پدید آمدن آن شده است.
منصور درجاتی اظهار کرد: اهمیت موضوع فرونشست زمین و خطراتی که این پدیده برای کل استان تهران به همراه دارد باعث شده تا مرکز استراتژیک نهاد ریاست جمهوری برای بررسی آن جلسات علمی، تخصصی و اجرایی متعددی برگزار کند تا از پیشروی آن جلوگیری شود.
وی با تأکید بر این که همه وظیفه دارند تا خسارات وارد شده از گذشته را جبران کنند اظهار داشت: اگر همین امروز برای جلوگیری از پیشروی پدیده فرونشست که تا نزدیکی راه‌آهن سراسری تهران - مشهد کشیده شده اقدام کنیم، حدود ۱۰ سال زمان می‌برد تا زمین به حالت قبلی خود بازگردد.
مدیر امور آب شهرستان ورامین با اشاره به اینکه مهمترین علت فرونشست زمین برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی است از شناسایی هزار و ۴۰۰ حلقه چاه آب غیرمجاز در دشت ورامین خبر داد که اقدام به برداشت آب از منابع زیرزمینی می‌کنند.
محمد داودی به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر بیش از یک هزار و ۷۰۰ حلقه چاه آب مجاز در شهرستان های ورامین، قرچک، پیشوا و پاکدشت فعالیت می‌کنند که از این تعداد ۷۱۸ حلقه در ورامین، ۱۵۴ حلقه در قرچک، ۲۹۷ حلقه در پیشوا و مابقی در پاکدشت حفر شده است.
وی اضافه کرد: با اخذ مجوز از دستگاه قضایی نسبت به انسداد چاه های غیرمجاز اقدام می‌شود.
مدیر امور آب ورامین اظهارداشت: سال ۹۷ تعداد ۲۱۵ حلقه چاه غیرمجاز مسدود و از ابتدای امسال نیز ۸۲ حلقه چاه غیرمجاز شناسایی و مسدود شده است.
داودی یکی از راه‌های کنترل وضعیت برداشت آب از سفره های زیرزمینی را نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه ها اعلام کرد و افزود: سال گذشته ۵۰ دستگاه کنتور هوشمند و امسال نیز تاکنون ۲۵ دستگاه کنتور هوشمند بر روی چاه های آب نصب شده است تا میزان استحصال آب بر اساس پروانه بهره برداری صورت گیرد.
وی گفت: مهمترین عامل برای تغذیه سفره های زیرزمینی شهرستان ورامین راه‌اندازی خط دوم انتقال پساب تصفیه شده جنوب تهران به دشت ورامین است تا با استفاده از حوضچه های تغذیه مصنوعی شمال دشت، آب به اعماق زمین وارد و از افت سطح سفره های زیرزمینی جلوگیری شود.
داودی افزود: اگر برداشت بی‌رویه از سفره های زیرزمینی ادامه پیدا کند، نه تنها فرونشست تشدید می‌شود بلکه در سال های آینده، آب شرب سالمی هم برای مردم باقی نمی‌ماند.
حرکت به سمت کشت گلخانه‌ای و آبیاری نوین
مدیر جهاد کشاورزی ورامین به خبرنگار ایرنا گفت: توسعه کشت گلخانه‌ای به عنوان مهمترین سیاست وزارت جهاد کشاورزی در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است و با تغییر شیوه کشت از فضای باز به گلخانه، علاوه بر افزایش میزان تولید، مصرف آب مدیریت می شود، مقابله با آفات و بیماری‌های گیاهی به راحتی صورت پذیرفته و فرصت‌های شغلی پایدار و بیشتری ایجاد می شود.
محسن بنائیان افزود: در حال حاضر۵۰۲ واحد گلخانه به مساحت ۵۲۲ هکتار، سالانه ۱۶۰ هزار و ۹۴۰ تن محصول گلخانه‌ای نظیر خیار، گوجه، فلفل، توت‌فرنگی و سایر محصولات تولید می‌کنند ضمن آن که ۱۳ واحد گلخانه تولید گل به مساحت ۱۰.۷ هکتار، سالانه ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار شاخه گل تولید می‌کنند.
وی اظهار داشت: علاوه بر این، به منظور افزایش بهره‌وری از آب زراعی موجود، طی سال‌های گذشته بیش از ۱۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی با گذر از شیوه‌های قدیمی آبیاری غرقابی، به روش نوین آبیاری می‌شود که این امر به افزایش راندمان مصرف آب منجر شده است.
آب سد ماملو برای تأمین آب کشاورزی دشت ورامین احداث شد
نماینده مردم ورامین، پیشوا و قرچک در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: سد ماملو با هدف تأمین آب دشت ورامین احداث شده ولی در عمل بخش عمده‌ای از آب این سد به شرب تهران اختصاص یافته است.
حسین نوش‌آبادی اظهار داشت: حدود ۲۰ سال پیش، احداث سد ماملو با هدف تأمین آب مورد نیاز کشاورزی دشت ورامین در دستور کار قرار گرفت و در مجلس ششم، این موضوع با جدیت دنبال شد و به نتیجه مطلوب رسید.
وی گفت: حق‌آبه بسیاری از کشاورزان دشت ورامین با احداث سد بر روی رودخانه جاجرود از بین رفت پس باید بخش عمده‌ای از آب این سد، به کشاورزان ورامین، قرچک، پیشوا و پاکدشت اختصاص پیدا کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس شورای اسلامی با بیان این که تولیدکنندگان حوزه کشاورزی ورامین نیاز غذایی استان تهران را تأمین می‌کنند، اظهار داشت: اگر محصولات دامپروری و کشاورزی شهرستان‌های ورامین و پیشوا نباشد، پایتخت در تامین مواد غذایی مورد نیاز مردم با مشکل مواجه می شود.
نوش آبادی تصریح کرد: بیش از ۷۰ درصد از آب سد ماملو به شرب شهر تهران اختصاص یافته و ۳۰ درصد باقیمانده سهم چهار شهرستان ورامین، قرچک، پیشوا و پاکدشت است.
وی گفت: از میزان ۳۰ درصد حق‌آبه اختصاص یافته، ۱۵ درصد به پاکدشت و ۱۵ درصد باقیمانده به سه شهرستان ورامین، قرچک و پیشوا می‌رسد که این امر عین بی‌عدالتی و تبعیض آشکار بین مردم ساکن در این بخش استان تهران است.
وی اضافه کرد: در دیدار با وزیر نیرو نیز بر لزوم افزایش ۲ برابری حق‌آبه دشت ورامین از آب سد ماملو تأکید شد تا بخشی از نیاز این منطقه به آب کشاورزی برطرف شود.
محدودیت منابع آبی مهمترین چالش ورامین در حوزه کشاورزی
فرماندار ورامین نیز از محدودیت منابع آبی به عنوان مهمترین چالش شهرستان ورامین در حوزه کشاورزی یاد کرد و افزود: سال‌هاست که حق‌آبه کشاورزان دشت ورامین به دلیل احداث سد لتیان و ماملو، از محل رودخانه جاجرود تأمین نمی‌شود و با انتقال بخشی از پساب تصفیه شده جنوب تهران، اندکی از این حق‌آبه به کشاورزان اختصاص پیدا می‌کند.
حسین کاغذلو افزود: ورامین شهرستانی راهبردی در تولید محصولات غذایی کشور محسوب می‌شود که با تولید هزاران تن گندم، جو، گوشت سفید و قرمز و شیر، نقش به سزایی در تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز کشور دارد.
فرماندار ورامین گفت: این شهرستان با داشتن بیش از ۳۵۰ هزار رأس دام سبک و ۱۰۰ هزار رأی دام سبک، ۴۰ درصد گوشت مورد نیاز استان ۱۴ میلیون نفری تهران یعنی بالغ بر ۶ میلیون نفر را تأمین می‌کند.
وی ادامه داد: ضمن این که ۳۰ درصد از شیر مورد نیاز استان تهران نیز در این شهرستان تولید می‌شود که با جمعیت چندین استان کشور برابری می‌کند.
کاغذلو اظهار داشت: ورامین با تولید سالانه ۳۰ میلیون قطعه جوجه اردک، ۷۰ درصد از اردک کشور را تولید می‌کند ضمن این که این شهرستان، بزرگترین تولید کننده بوقلمون و شترمرغ استان تهران است.
فرماندار ورامین اظهار کرد: امروز شهرستان ورامین بیش از هشت هزار هکتار باغات پسته دارد و سالانه بیش از چهار هزار تن محصول پسته برداشت و به دلیل کیفیت بالا، به کشورهای مختلف صادر می‌شود.
وی از محدودیت منابع آبی به عنوان مهمترین چالش شهرستان ورامین در حوزه کشاورزی یاد کرد و افزود: سال‌هاست که حق‌آبه کشاورزان دشت ورامین به دلیل احداث سد لتیان و ماملو، از محل رودخانه جاجرود تأمین نمی‌شود و با انتقال پساب تصفیه شده جنوب تهران، بخشی از این حق‌آبه به کشاورزان اختصاص پیدا می‌کند.
کاغذلو اظهار داشت: عملیات لوله‌گذاری فاز دوم انتقال پساب که طی سال‌های گذشته با پیشرفت اندکی مواجه شده بود از سال قبل با سرعت بیشتری آغاز شد.
وی ادامه داد: طی یک‌سال گذشته، حدود ۱۷ کیلومتر از این خط انتقال اجرا شده و تنها ۶ کیلومتر در حوزه شهرستان ری و پاکدشت با معارض مواجه است که با پیگیری مسئولان این معارضان نیز قابل رفع است.
وی اضافه کرد: با اتمام این طرح، ۶ مترمکعب پساب تصفیه شده به دشت ورامین منتقل می‌شود که با پنج مترمکعب فاز نخست، بخش مهمی از کمبود آب کشاورزی ورامین برطرف می‌شود.
انتهای پیام/
